Na de eerste zin volgt de tweede. Hoe mooi de eerste zin ook bedacht is, als echte binnenkomer, er moet toch ook een tweede zin komen, een paragraaf, een hoofdstuk, een scriptie...
- vraag een schrijver waar hij mee bezig is: 'met een nieuw boek...'
- vraag een hoogleraar wat hij minimaal een keer per jaar moet leveren: 'een artikel...'
- vraag een kind wat hij schrijft: 'mijn letter...'
- ...en vraag een student wat hij schrijft: 'ik ben bezig met mijn scriptie maar na de eerste zin wil het niet erg opschieten...'
Een kind leert eerst letters en dan al snel om de woorden aap, noot, mies te schrijven. Later worden het zinnen en ergens op de basisschool 'een opstel.'
Bedenk eens als je spreekt, dan zijn dat geen losse woorden of prachtige volzinnen... maar een samenhangend stel van korte, duidelijke zinnen die samen een boodschap overbrengen, een heel kort opstel als het ware. Waarom schrijf je ook niet op die manier? Ervaren schrijvers maken een boek of een rapport of een artikel en dat hebben ze in hun hoofd, het moet alleen nog (ook voor ervaren mensen met bloed, zweet en tranen) opgeschreven worden. Dat doen ze niet met letters, niet met woorden, noch met zinnen. En ook niet met hoofdstukken. Ervaren schrijvers produceren alinea's!
ofwel:
vecht niet langer met losse woorden, worstel niet langer met moeilijke zinnen, zoek nooit meer naar de tweede zin... probeer je betoog te vangen in enkele samenhangende zinnen: in een alinea.
Alinea betekent letterlijk 'naar een nieuwe regel' en dat is een definitie die alleen typografisch van belang is. Een alinea draait om een korte kernachtige zin waarin het thema van de alinea wordt aangegeven. Met zinnen ervoor of erna wordt deze kernzin uitgewerkt, voorzien van een voorbeeld, verduidelijkt met gegevens, voorzien van toelichting of analyse/conclusie.
Ter lering bekijken we even de voorgaande alinea: de kernzin is de tweede zin: Een alinea draait om... de eerste zin is de binnenkomer: Na al dat gepraat wil je wel eens weten wat een alinea is en deze eerste zin geeft een definitie maar ook weer niet! Het is een prikkel om verder te lezen. De laatste zin is de uitwerking.
Ter lering bekijken we ook de alinea die begint met 'Bedenk eens...' De kernzin is cursief: 'Ervaren schrijvers produceren alinea's!' De slotzin. In de zinnen die daaraan vooraf gaan wordt de lezer gebracht naar die conclusie, eerst met een verhaaltje over spreektaal dat iedereen zich wel kan voorstellen. Dan een grote stap naar de wereld van de broodschrijvers, met enkele zinnen hoe die het niet doen. En dan ineens de conclusie die teruggrijpt op de eerste zin waarin eigenlijk een definitie staat van een alinea 'een samenhangend stel van korte, duidelijke zinnen die samen één boodschap overbrengen.
Bestudeer de opbouw van dit verhaal: ik heb geprobeerd de oplossing = alinea zo lang mogelijk niet te noemen. Dan moet ik dat ook in de titel vermijden. Na mijn stukje over de eerste zin is 'de tweede zin?' als titel wel aantrekkelijk. Maar dan moet ook ergens in de tekst het antwoord staan op de vraag die in de titel is gesteld: zoek nooit meer naar de tweede zin maar schrijf een alinea!
